StartpaginaFilm en vizier
Een film kan ons helpen om de complexe en vaak verwarrende wereld waarin wij leven te begrijpen. Als we naar onze ingewikkelde samenleving kijken, beschikken we niet over een vizier. Terwijl er in de wereld zoveel gaande is, er zoveel informatie op ons afkomt, is het moeilijk om verder te kijken dan de hypes van het dagelijkse nieuws. Film helpt ons de alsmaar snel veranderde wereld te snappen. Het is tegenwoordig een hele kunst om je staande te houden in deze samenleving. In balans zijn. Wie lukt het nog? De actie kerkbalans probeert gelovigen te motiveren om te geven aan de kerk die in een van de documenten van het Tweede Vaticaanse Concilie wordt genoemd "Lumen Gentium" (Licht van de Volkeren) Zo ziet de Kerk Jezus Christus. Een ander belangrijke constitutie heet "Gaudium et Spes" (Blijdschap en Hoop) en gaat over de Kerk in de wereld van vandaag. Sinds het Tweede Vaticaanse Concilie streeft de Katholieke Kerk naar een dialoog tussen geloof en wereld. In dit artikel wil ik als filmliefhebber mijn licht laten schijnen in de bespreking van twee films die mij altijd zijn bij gebleven: "Brief Encounter" en "Journal d'un curé de campagne". "Brief Encounter" een Engelse film van David Lean van direct na de Tweede Wereld Oorlog, zag ik voor het eerst op tv in de zomer van 1990, op de dag dat ik het huwelijk had ingezegend van mijn toenmalige huishoudster in de parochie van Grevenbicht. Het verhaal in de film wordt met behulp van een commentaarstem verteld vanuit de visie van een huisvrouw, Laura genaamd die afkomstig is uit een klein provinciestadje. Ze is gehuwd met een degelijke man die echter meer aandacht heeft voor kruiswoordraadsels dan voor haar. De passie in de liefde ontbreekt. Om aan de verveling te ontsnappen, gaat ze elke week met de trein naar de grote stad om te winkelen en een matineefilm te zien. Na afloop van zo'n dagje uit krijgt ze op het treinstation wat kolenruis in haar oog. Een andere passagier, toevallig een dokter, Alec genaamd, helpt haar het gruis te verwijderen. Beiden zijn begin dertig, getrouwd en hebben twee kinderen. Er ontstaat direct een geanimeerd gesprek en er wordt positief gereageerd op het voorstel om samen thee drinken in het stationsrestaurant. Daarna gaan ze met de trein, ieder naar hun eigen huis terug. De korte ontmoeting die heeft plaatsgevonden blijft bij beiden bij. Ze proberen elkaar voortaan iedere week te ontmoeten. Hun verliefdheid houden ze geheim voor hun partners en zelfs voor hun vrienden. Laura zegt in de voice-over: "Kon ik haar maar vertrouwen, mijn geheim delen" De vriendin is in haar ogen net zo oppervlakkig als haar man. Haar gewetensconflict wordt steeds groter. Ze stelt zichzelf gerust door te denken: "Het is gemakkelijk om te liegen wanneer je vertrouwd wordt". Wanneer Alec het huis van een vriend kan gebruiken besluiten hij en Laura om daar samen te verblijven. Ze raken beiden geestelijk uit balans wanneer de vriend van Alec onverwacht eerder terugkeert en ook al is hun liefde voor elkaar nog niet geconsumeerd, ze besluiten om hun relatie te verbreken hoe pijnlijk hun dat ook valt. Na thuis alles opgebiecht te hebben en met zichzelf in het reine te zijn gekomen gaat hun oorspronkelijk huwelijksleven verder. Hoe dit leven verder is verlopen vertelt dit verhaal niet dat oorspronkelijk als een theaterstuk is opgevoerd. In "Journal d'n curé de campagne" in het Nederlands vertaald met "Dagboek van een dorpspastoor", speelt het geweten ook een belangrijke rol. Het is een dramafilm uit 1951 onder regie van Robert Bresson, gebaseerd op de gelijknamige roman van de Franse schrijver George Bernanos. Het verhaal gaat over een jonge pastoor die pas is afgestudeerd. Hij krijgt Ambricourt als eerste parochie. De inwoners van het dorp zijn zeer gesloten en praten zelden met hem. In zijn catecheselessen lachen zijn leerlingen hem uit. Zijn collega's hebben kritiek op zijn sobere levensstijl. Hij besluit om een dagboek bij te houden en zo draagt hij zorg voor zijn ziel. De camera laat ons meerdere keren de schrijvende hand zien van de priester, terwijl zijn stem de zinnen van het dagboek leest, als een voice-over, die dan weer worden gevolgd door de uitgebeelde scènes. Zo krijgt de kijker een goed beeld wat hem innerlijk beweegt. Ondanks zijn beperktheden, geloofstwijfel blijft hij van zichzelf houden. Hij beschouwt dat als de basis om vanuit zijn geloof in balans te blijven met zichzelf en met degenen die aan hem zijn toevertrouwd. In een van de scènes bezoekt hij de nog altijd opstandig gebleven gravin van het kasteel en overreedt haar om na lange tijd weer opnieuw te communie te gaan voordat ze sterft. Dochter Chantal verspreidt het gerucht dat haar moeder is gestorven door de strenge woorden van de pastoor. Wanneer hij noodgedwongen de parochie moet verlaten als gevolg van maagkanker en verder functioneren niet meer mogelijk is zoekt hij zijn toevlucht tot een vroegere vriend, een afvallig geworden priester en sterft in zijn aanwezigheid met de woorden "Alles is genade" De morele waarde in beide films is dat er zo weinig in wordt gemoraliseerd. Beide films belichten thema's die heel goed aansluiten bij het op 8 december 2015 door Paus Franciscus uitgeroepen Heilig Jaar van Barmhartigheid. Pastoor Huub van HorneDit artikel werd eerder geplaatst in het blad "Samen Kerk" in begin 2016 toen er aandacht was voor de actie Kerkbalans. (jaargang 16, nr. 1) Het blad wordt uitgegeven door de parochies van de Grote Kerk en Paterskerk te Venray.